مهندسی معکوس چیست؟ هدف، مزایا و کاربرد آن در صنعت
مهندسی معکوس ( reverse engineering) روشی برای حل مسئله است که از پاسخ شروع شده و به صورت مسئله می رسد. در واقع عمل جدا کردن یک جسم برای مشاهده نحوه عملکرد آن است و اصولا برای تجزیه، تحلیل و به دست آوردن اطلاعات و دانش در زمینه نحوه کار یک چیز انجام می شود، اما اغلب برای کپی کردن یا تقویت شی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از چیزها را می توان مهندسی معکوس کرد، از جمله نرم افزار، ماشین های فیزیکی، فناوری نظامی و حتی عملکردهای بیولوژیکی مرتبط با نحوه عملکرد ژن ها. امروزه صنعتگران به دنبال روشهایی هستند که با استفاده از آن بتوانند با صرفه جویی حداکثری در زمان و هزینه، بیشترین سود را از فرآیندهای مدنظر ببرند. یکی از روشهایی که می تواند این نیاز صنعتگران را برطرف کند استفاده از مهندسی معکوس است که با استفاده از آن می توان به راحتی اجسامی را ساخت که امکان تولید آنها با روشهای مستقیم نیازمند صرف وقت و هزینه بسیار زیادی است و حتی ممکن است در انتها نتیجه موردنظر را فراهم نکند.
آنچه در این مقاله در مورد مهندسی معکوس بیان شده است:
- تفاوت بین مهندسی معکوس و مهندسی مستقیم
- هدف از انجام مهندسی معکوس چیست؟
- مزایای مهندسی معکوس
- مهندسی معکوس و بومی سازی
- کاربرد مهندسی معکوس در صنعت
- ارتباط چاپ سه بعدی و مهندسی معکوس
مهندسی علمی است که در آن به طراحی، ساخت، تولید، تعمیر و نگهداری قطعات می پردازند و مهندس کسی است که از علم مهندسی استفاده میکند. در اکثر مواقع مهندسین برای ساخت یک قطعه می توانند با استفاده از راه و روش اصلی، به نتیجه مطلوب برسند که به اینکار، مهندسی مستقیم ( Direct engineering) گفته می شود امّا در برخی مواقع، با اینکه نتیجه مطلوب به دست آمده است ولی روش رسیدن به این نتیجه مشخص نیست. در این مواقع برای پیداکردن روشهای رسیدن به نتیجه مطلوب از مهندسی معکوس استفاده میکنیم. به طورکلی مهندسی معکوس (reverse engineering) روشی برای حل مسئله است که از پاسخ شروع شده و به صورت مسئله میرسد.
همه انسانها در زندگی روزمره خود به روشی از مهندسی معکوس استفاده می کنند. مربی فوتبالی را در نظر بگیرید، این مربی با آنالیز تاکتیکهای تیم مقابل، شیوه دفاع و حمله تیم خود را انتخاب میکند. به عبارتی این مربی با استفاده از مهندسی معکوس به دنبال دستیابی به موفقیت است. بسته به فناوری، دانش به‌دست‌آمده در طول مهندسی معکوس می‌تواند برای استفاده مجدد از اشیاء منسوخ، انجام یک تجزیه و تحلیل امنیتی، به دست آوردن مزیت رقابتی یا صرفاً برای آموزش به کسی در مورد نحوه کارکرد چیزی مورد استفاده قرار گیرد. مهم نیست که دانش چگونه استفاده می شود یا به چه چیزی مربوط می شود، مهندسی معکوس فرآیند به دست آوردن آن دانش از یک شی تمام شده است.
هدف از مهندسی معکوس این است که بفهمیم یک شی یا سیستم چگونه کار می کند. دلایل مختلفی برای این کار وجود دارد. مهندسی معکوس را می توان برای یادگیری نحوه عملکرد یک چیز ، بازسازی شی یا ایجاد یک شی مشابه با پیشرفت های اضافه استفاده کرد. در واقع مهندسی معکوس یافتن مسیر طراحی یا دانش موجود در یک شی یا سیستم می باشد.
یکی از مهمترین روشهای توسعه اقتصادی هرکشور، بومی سازی صنایع آن کشور است. بومی سازی در لغت به معنای به دست آوردن و برای خود کردن است و در اینجا بیانگر، به دست آوردن امکان تولید قطعات وارداتی به کشور است. مهندسی معکوس و بومی سازی به طورکلی یک استراتژی برای توسعه اقتصاد و صنعت کشورهاست که با استفاده از آن می توان در کارخانجات رونق اقتصادی ایجاد کرد.بومی سازی همیشه یک راهکار قطعی برای گذر از مشکلات مقطعی در کوتاه مدت و یک روش برای ایجاد اشتغال و پیشرفت در بلندمدت است که باید توسط کشورها بسیار جدی گرفته شود. امروزه در کشور ما باتوجه به تحریم های صورت گرفته، یکی از روشهای درنظر گرفته شده برای گذر از این تنگنا بومی سازی است که در اکثر صنایع و در اقصی نقاط کشور درحال انجام است. با اینکه این روش به خوبی در سطح کشور در حال انجام است اما با توجه به زیرساخت ها و منابع کشور، درصورت اعتماد بیشتر به شرکتهای دانش بنیان می توان نتایج بی نظیری را به دست آورد و مهندسان ایرانی قطعا خواهند توانست دستگاه هایی را حتی بهتر از نمونه وارداتی آن دستگاه بسازند.
سامانه جامع صنعتی شمستا به عنوان بانک اطلاعات ایران با ایجاد بستری آنلاین شرایطی فراهم کرده است تا صنعتگرانی که تقاضای بومی سازی قطعات خود را دارند با عضویت در این سامانه، نیازهای خود را در نمایشگاه آنلاین نیازهای بومی سازی قرارداده و متخصصان عضو و شرکت هایی که قادر به ساخت و رفع نیاز هستند اعلام آمادگی کنند و نسبت به رفع آن مشکل با سرعت بالایی اقدام شود.معمولا متخصصان برای ساخت این قطعات از روش مهندسی معکوس استفاده می کنند. در صورتی که جزو متخصصان این صنعت هستید، می توانید نیازهای بومی سازی شرکت ها را در نمایشگاه آنلاین بومی سازی مشاهده بفرمایید و در صورتی که توانایی ساخت یا مشاوره در این زمینه را دارید، اعلام آمادگی بفرمایید. همچنین قطعات بومی سازی شده، قطعاتی که با روش مختلف از جمله مهندسی معکوس توسط متخصصان این سامانه ساخته شده در نمایشگاه مجازی قطعات ساخت داخل قرار گرفته شده است.
همانطور که گفته شد مهندسی معکوس در زندگی روزمره تمام بشر تاثیر مستقیم دارد، اما دقیق ترین کاربرد این روش برای زمانی است که با اینکه پاسخ مسئله مطرح شده را می دانید ولی از راه رسیدن به پاسخ اطلاعی ندارید. برای مثال زمانی که محصول نهایی یک شرکت را دارید اما از روش ساخت آن هیچ اطلاعی ندارید و یا زمانی که نتیجه یک برنامه نویسی را دارید اما از شیوه برنامه نویسی اطلاعی ندارید. مهندسی معکوس در صنعت کاربردهای ویژهای دارد که به اختصار بیان می کنیم:
یکی از راه های تولید قطعات با استفاده از مهندسی معکوس، استفاده از چاپ سه بعدی است. در این روش قطعه مورد نظر می تواند با سرعت بسیار بالا، به صورت دیجیتال اسکن سه بعدی شده و مدلسازی شود و در انتها توسط پرینترهای سه بعدی تولید شود. ساز و کار پرینترهای سه بعدی به روش ساخت افزایشی است. ساخت افزایشی فرآیندی است که در آن از روی هم قرارگرفتن تعداد بسیار زیادی لایه های دوبعدی برای تولید یک جسم سه بعدی استفاده می شود. یکی از مهمترین مزیت های ساخت افزایشی نسبت به ساخت کاهشی، به حداقل میزان ممکن رساندن دور ریز در این فرآیند است.
جمع بندی
مهندسی معکوس یکی از راه های کاهش زمان و صرفه جویی در هزینه برای تولید قطعات و دستگاه هایی است که به روش مستقیم امکان تولید آن نیست. با استفاده از این روش می توان با دانستن پاسخ نهایی یک مسئله، راه رسیدن به آن پاسخ را یافت. امروزه این روش کاربرد فراوانی در حوزه های برنامه نویسی، معماری، پزشکی، مهندسی مکانیک و ... دارد. یکی از روش های مهندسی معکوس در رشته مهندسی مکانیک که در دهه اخیر درحال فراگیرشدن است، استفاده از پرینترهای سه بعدی است که با استفاده از آن می توان در حداقل زمان ممکن و با کمترین هزینه با مکانیزم ساخت افزایشی به تولید اجسام باکیفیت پرداخت.
