اصول ایمنی مقابله با خطرات کار با جرثقیل | دستورالعمل های ایمنی
جرثقیل یکی از ماشین آلات بسیار حیاتی در صنعت هستند و رعایت نکات ایمنی در استفاده از آنها بسیار حائز اهمیت می باشد. عدم رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با جرثقیل می تواند خطراتی نظیر برخورد دو قرقره، تماس جرثقیل با خطوط برق، واژگونی جرثقیل در اثر اضافه بار و... را به همراه داشته باشد که موجب خسارات مالی و جانی گاها جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. در این مقاله سعی شده است به معرفی خطرات و عوامل ایجاد کننده این خطرات بپردازیم و نکات ایمنی هر خطر را بیان نماییم.
جرثقیل (crane )یکی از ماشین آلات صنعتی پرکاربرد است که از آن برای بالا و پایین بردن بار استفاده می شود. باتوجه به نوع کارکرد دارای انواع مختلفی می باشد از جمله جرثقیل سیار، برجی، سقفی، دروازه ای و بازویی و...
خطر برخورد دوقرقره زمانی اتفاق می افتد که در زمان کار با جرثقیل قرقره پایینی متصل به قلاب حمل بار، به سر بازوی جرثقیل نزدیک شود و قرقره پایینی به قرقره سر بازو برخورد کرده و باعث بیرون آمدن زنجیر نگه دارنده بار از قلاب شود . افتادن بار موجب لطمات جانی و مالی می شود. با وقوع خطر برخورد دوقرقره ممکن است جان افرادی که در سبدهای متصل به جرثقیل قراردارند و کاربرانی که بر روی داربست مشغول کارند و هم چنین جان افرادی که در زیر بار هستند به خطر بیفتد.
تماس بازوی جرثقیل ها یا کابل های بالابر با خطوط جریان برق، یکی از عوامل عمده جراحات و تلفات در هنگام استفاده از جرثقیل های متحرک بوده است. خطر تماس با کابل های هوایی حامل جریان برق با وارد شدن جرثقیل های متحرک به حریم 3 متری خطوط تشدید می شود. با برخورد بازو، کابل های کشنده یا هر قسمت دیگر جرثقیل به خطوط برق، جریان الکتریسیته از جرثقیل و هر فرد در تماس با آن می گذرد. از خطوط توزیع برق معمولا ولتاژهای 3000 تا 3500 عبور می کندکه اکثر آنها ولتاژ 7200 را منقل می کند. یک فرد تحت شرایط مستقیم می تواند حتی با جریان 50 میلی جان خود را از دست بدهد.
جرثقیل ممکن است در اثر اضافه بار واژگون شود. جرثقیلی که فاقد سیستم نشان دهنده بار (LMI) باشد می تواند خطر ساز باشد. زمانی که بار از ظرفیت جرثقیل بیشتر باشد باعث ناپایداری و واژگونی آن می شود. این حوادث مربوط به زمانی است که متصدی جرثقیل بازو و کابین را حول محور اتاق به چرخش در می آورد یا در حال افزایش بازوی جرثقیل با پایین آوردن آن بدون استفاده از جک های جانبی است. همه این موارد خطر واژگونی را افزایش می دهد.این واژگونی جرثقیل در اثر عوامل متعددی اتفاق می افتد. تحقیقات صورت گرفته روی 1000 مورد واژگونی جرثقیل در مدت 25 سال نشان داده که در ده هزار ساعت کاری یک واژگونی اتفاق می افتد که 75 درصد آنها مربوط به خطاهای غیر عمدی متصدی جرثقیلدر بارگیری بیشتر از ظرفیت و کج شدن جرثقیل بوده است که به صورت زیر تقسیم بندی می شود.
.jpg)
یکی از خطرات دیگری که جرثقیل ها با آن مواجه هستند جدا شدن بازوی خرپایی جرثقیل است، که با بیرون آمدن پین (پیچ) اتصال دهنده ی آن به بازوی جرثقیل می افتد و این خطر ازجمله خطراتی است که متصدی جرثقیل در آن نقشی نداردو مربوط به سازندگان می باشد.
یکی دیگر از موارد احتمال ایجاد خطر در کار با جرثقیل هاف هنگامی است که بخواهند بازوی مشبک جرثقیل را برای کوتاه تر یا بلندتر کردن یا جابه جایی، باز کنند. هنگامی که بازوی مشبک برای باز شدن پایین آورده شده و در حالت افقی به واسطه کابل کشی نگه داشته می شود، احتمال خطر آن تشدید می شود.این خطر زمانی صورت می گیرد که سر هر قسمت بازو که میخواهد باز شود و روی زمین قرار نگرفته باشد یا توسط کابل دیگری نگه داشته نشود.مورد دیگری که می تواند خطر ساز باشدزمانی است که سربازو روی زمین است و در قسمتی ما قبل آن، پین های پایینی اتصال توسط کارگران باز شود که در این هنگام امکان خرابی بازو وجود دارد. گرچه امروز با وجود جرثقیل هایی با بازوهای تلسکوپی، استفاده از این نوع کمتر شده اما با توجه به وجود آن لازم است به نکات ایمنی آن توجه شود.
برای جلوگیری از این خطر باید، از حائل هایی (anti two-blocking) در سر بازوها استفاده شود. استفاده از حائل ها به صورت قانون لازم الاجرا برای تمام شرکت های تولید کننده جرثقیل ها وجود دارد و برای ایمنی بیشتر ، این حائل ها باید حداقل طولی برابر با 60 سانتی متر داشته باشد تا در سر بازوها نصب شوند.
.jpg)
بسیاری از مالکان جرثقیل ها با جدا کردن این قسمت از جرثقیل و عدم استفاده از آن از به وجود آمدن هر گونه خطری پیشگیری می کنند و برخی دیگر روزانه قبل از شروع کار آن را مورد بررسی قرار می دهند.
.jpg)
1- ابتدا سربازو روی زمین گذاشته شود.
2- کابل های بالابرنده ی بازو که به سر آن متصل است باز شود.
3- کابل های بالابرندهی به نقطه ای از بازو قبل از جایی که میخواهند باز شود، بسته شود.
4- پیچ های پایینی محل اتصال دو نقطه ای که قرار است جدا شود، باز شود.
5- سپس محلی که کابل را به آن بسته ایم سر بازو است. آن را پایین آورده تا سر بازو روی زمین قرار گیرد.
6- پیچ های قسمت بالای بازو می تواند باز شود.
بیشتر ماشین آلات ساختمانی از قبیل تراکتورها، بیل های مکانیکی، لودر ها و... اتاقک هایی برای محافظت از متصدی دارند. استاندارد مربوط به این اتاق ها که در سال 1950 بیان شده است، بدین صورت است که اتاقک راننده باید وزنی به اندازه ی دو برابر وزن خود را تحمل کند. کارخانه های متعدد ساخت جرثقیل، کابین های متفاوتی می سازند و سعی می کنند تا با استفاده از ورق هایی با ضخامت کمتر، کابینی سبکتر داشته باشند تا در عین حال، تعمیر آنها نیز راحت تر باشداما متاسفانه این امر باعث شده در موارد واژگونی یا سقوط اجسام، متصدی جرثقیل مجروح و در بعضی موارد عضو یا جان خود را از دست دهد.و شرکت ها موظفند تا از ورق کابین به ضخامت حداقل 3.5 میلیمتر استفاده کنند.
قلاب هایی که قفل نمی شوند، می توانند باعث به وجود آمدن حوادث ناگواری در هنگام کار شوند. بنابراین از قلاب های غیر ایمن نباید استفاده کرد. قلاب هایی که اهرم های قفل ندارند و در هنگام بلند کردن بار، ممکن است با حرکت قلاب، بار از آن جدا شود. گاهی هنگام بلند کردن بار به مانعی گیر کرده و چنانچه در شکل نشان داده شده، قلاب از بار جدا می شود و در نتیجه با افتادن بار، امکان خطر برای تمام افرادی که در محدوه قرار دارند وجود دارد.علاوه بر خطرات جانی، خسارت مالی ناشی از صدمه دیدن بار و مشکلات جابجا کردن و موانعی که بر سر راه کار دیگران ایجاد میشود از پیامدهای استفاده از این قلاب ها است.گیره های قفل قلاب ها باید بسیار مقاوم و محکم باشد. توصیه می شود جنس این گیره ها از جنس قلاب ها باشد. بنابراین باید از قلاب هایی با گیره های قفل کننده از جنس فلز قلاب استفاده شود
